فعالیت‌های که در ارتفاعات انجام می‌گیرند، اصولا با خطرات زیادی همراه هستند و کسانی که در ارتفاعات کار می‌کنند، باید مجهز به ابزارهای ایمنی باشند تا از سقوط آنها پیشگیری شود و نیروی سقوط نیز در سراسر بدن توزیع شود. مثلا یک ورزشکاری که به کوهنوردی می‌پردازد با موقعیت گیری و روش صعود و فرود روبرو است. برای هر یک از این موقعیت‌ها تجهیزات خاصی در نظر گرفته می‌شوند. البته این تجهیزات برای شرایط مختلف مانند کار در ارتفاعات و غیره نیز به کار می‌روند که در ادامه هر یک را معرفی خواهیم کرد.
انواع ابزار صعود و فرود شامل چه چیزهایی است؟
ابزارهای صعود و فرود در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که در ادامه به اصلی‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد:
طناب
از رایج‌ترین ابزارهای ایمنی جهت محافظت از جان افراد و اتصال آنها در زمان فرود و صعود است، این وسیله باید از کیفیت خوبی برخوردار باشد و از تاییدیه‌های اتحادیه جهانی انجمن‌های کوهنوردی و استانداردهای اتحادیه اروپا بهره‌مند باشد. طناب دارای دو قسمت پوسته و هسته است که قسمت داخل باعث کشش طناب شده و در اصل بخش اصلی محسوب می‌شود، قسمت خارجی نیز از هسته محافظت می‌کند. یک طناب خوب از قطر مناسبی برخوردار بوده و قطر این وسیله اصولا بین ۳.۵، ۷.۹، ۱۱ میلیمتر است. بنابراین نمونه‌های ۹ و ۱۱ مناسب صعود و فرود هستند. طناب از خواص انعطاف‌پذیری برخوردار بوده و از نظر میزان کشش در دو دسته پویا و نیمه ایستا تقسیم‌بندی می‌شود.
طناب پویا به دلیل انعطاف‌پذیری بالایی که داشته مناسب ارتفاع و صعود و فرود است، ولی نوع نیمه ایستا به دلیل انعطاف‌پذیری کم مناسب صعود و فرود در ارتفاعات نیست.
از نظر تکنولوژی نیز این طناب‌ها به انواع یونی کور، ضدآب، اکونومی، کلاسیک و داینا استاتیک تقسیم‌بندی می‌شوند.
هارنس
هارنس از اصلی‌ترین ابزارهای صعود و فرود است که به دلیل طراحی خاصش، ایمنی و راحتی افراد را فراهم می‌کند. این ابزار بسته به کاربردش انواع مختلفی دارد و برخی در ارتفاعات و برخی در صخره نوردی، کوهنوردی و دیگر ورزش‌ها استفاده می‌شوند. لذا با توجه به نیاز خود باید آن را خریداری کنید.
یومار
یومار از ابزارهای صعود و فرود به شمار رفته که در صعود ایمن سرعت را بالا می‌برد. همچنین به شکل چپ به راست ساخته شده و امکان جابجایی روی طناب را دارد. به شکل پله پله و بسیار راحت صعود و فرود روی آن انجام می‌شود، به همین دلیل با آن مجروح را نیز حمل می‌کنند. بر حسب میزان باری و موقعیت کوهنوردار به دو شکل تکی یا دو نفره استفاده می‌شود. در حین استفاده از یومار باید به نکات زیر توجه کنید:
- ضامن یومار را دستکاری نکنید.
- طناب باید به شکل کامل بر شیار دهانه یومار به صورت عمودی قرار گیرد.
یومار در انواع مختلفی موجود است که هر یک را معرفی می‌کنیم:
- یومار Basic: در فرایند امداد و نجات از این نوع یومار استفاده می‌شود، وزن آن ۱۴۴ گرم بوده و در برابر وزنی تا ۲۲۰۰ کیلوگرم مقاومت دارد. همچنین بدون دسته است و به آسانی در دست قرار می‌گیرد.
- یومار Turbohand Pro: این یومار برای فرایند صعود مناسب بوده و صعود را اسان می‌کند، زیرا دارای غلتک است.
- یومار petzl: با استفاده راحت و طراحی خاصی که داشته از محبوب‌ترین مدل‌ها است.
پله رکاب
پله رکاب در ارتفاعات فرد را ثابت نگه داشته و به لایف لاین، سقف و کلاهک اتصال پیدا می‌کند. فرد با گذاشتن پا داخل قلاب پایینی، به آسانی در ارتفاع ثابت می‌ماند.
گری گری
این ابزار از جان افراد در برابر سقوط محافظت کرده و در حوادث دچار شوک شده و با گاز گرفتن طناب، مانع از سقوط خواهد شد. اگر طناب بی‌کیفیت باشد و قطر کمی داشته باشد با تماس با دندان‌های گری‌گری دچار پارگی خواهد شد.
ای دی ID’S
ای دی در زمان کار با طناب مانند ترمز دستی عمل می‌کند که با وجود دستگیره‌های چند منظوره که در آن وجود دارد استفاده از آن راحت است. ای دی دارای وزن ۲۵۰ گرمی بوده و در برابر وزنی تا ۲۵۰ کیلوگرم مقاومت دارد. با وجود آن روی سطوح افقی و شیبدار به راحتی می‌توان حرکت کرد. از دیگر مزایای این ابزار قابلیت ضد خطا و ضد ترمز بودن آن است که سبب کم شدن خطاهای سهوی افراد خواهد شد. ای دی همچون دیگر تجهیزات ایمنی در اشکال متنوعی موجود است تا متناسب با نیاز همه ارائه شود، باید توجه کرد که بیشتر در صعود و کوهنوردی به کار می‌رود.
کارابین
کارابین به عنوان یک حلقه فلزی جهت وصل شدن به تجهیزات مختلف مانند طناب و هارنس به کار می‌رود و در دو مدل دی و گلابی در جنس فلزی موجود است. همچنین جنس آلومینیومی آن مناسب فعالیت‌های ورزشی است. این ابزار از لحاظ عملکرد در دو دسته غیر قابل قفل شونده و قفل شونده ساخته می‌شود و مزایا و ویژگی هر یک متفاوت است.
کلاه ایمنی
کلاه ایمنی در رشته‌های ورزشی و محیط‌های کاری به کار می‌رود و محافظ سر در برابر آسیب‌های جدی است. شاید این ابزار کمکی به فرود و صعود نکند، ولی حافظ سلامت افراد است.
اسپ ASAP LOCK
اساپ یا گیرنده سقوط همانگونه که از اسمش مشخص است، جهت پیشگیری از سقوط افراد عرضه می‌شود و در موقعیت‌های معمولی در حرکت فرد هیچ دخالتی ندارد. ولی در زمان ضربات ناگهانی و حرکات سریع که بر اثر سقوط یا لغزندگی ایجاد می‌شوند، اساپ با قفل شدن روی طناب، از آسیب‌های ناشی از سقوط پیشگیری می‌کند. این ابزار حدود ۴۲۵ گرم وزن داشته و توسط فرد با ویژگی قفل چند منظوره در بالاترین شرایط ثابت می‌ماند و مسافت سقوط را کاهش می‌دهد. از مزایای این وسیله به سازگار بودن آن محیط‌ها، حرکت مستقل به پایین و بالا، عدم دخالت انسان جهت جابجایی، توان بالا و راحتی در استفاده می‌توان اشاره کرد.
سخن پایانی
فرود و صعود با وجود جذابیت و چالشی که داشته‌اند، همیشه با خطرات زیادی همراه هستند، بنابراین بهره مندی از تجهیزاتی که باعث راحت شدن حرکت در این مسیر و باعث کاهش خطرات شوند، بسیار ضروری هستند. تجهیزات زیادی در این حوزه ساخته می‌شوند تا به کوهنوردان، سخره نوردار و افرادی که در ارتفاعات مشغول به فعالیت هستند، کمک کنند. ابزارهای صعود و فرود شامل یومار، هارنس، کارابین و غیره هستند که همگی از انسان در برایر صعود و آسیب‌های ناشی از آن محافظت می‌کنند.
